Small Town Murder Songs

Als overtuigd atheïst (en afvallig katholiek) voel ik altijd een voorbehoud bij religieus geïnspireerde kunst. Ik vrees het zweven, de lofzang en de onderwerping.

Toch kan ik er niet onderuit dat er mooie, meeslepende, zelfs overweldigende religieuze kunst is gemaakt. Van Bachs Johannes Passion (om eens een andere Passion te noemen) tot 16 Horsepowers Black Soul Choir. Werkelijke, diep doorleefde religieuze muziek, die roept vanaf de rand van de afgrond.

De sfeer van Small Town Murder Songs wordt voor een belangrijk deel bepaald door de geweldige muziek van Bruce Peninsula, die wel wat lijkt op die van 16 Horsepower. Muziek met een Oud-Testamentische nagalm, een mengsel van folk en gospel, klaaglijke samenzang en donderende drums. De nummers krijgen de tijd om te klinken, terwijl we de omgeving verkennen waar het verhaal zich afspeelt.

Een kleine plaats in Canada, temidden van vlakten en heuvels, waar een mennonitische gemeenschap leeft. Een gesloten groep, die nog altijd een verbasterde vorm van Duits spreekt. Een gemeenschap met een afkeer van fysiek geweld. Een politieagent van het plaatsje ging ooit over de schreef en ook al is hij inmiddels een born-again Christian, getrouwd met een vrome vrouw en doet hij zijn best op zijn werk, zijn familie schuwt hem nog steeds.

Dan wordt er een lijk gevonden, het eerste in mensenheugenis. Langzaam zie je de druk oplopen achter het kalme gezicht van de weinig spraakzame agent – een formidabele rol van (de Zweed) Peter Stormare, bekend van meerdere films van de Coens. Hij zoekt rust in de kerk, kijkt naar het kruis aan de muur. En er verschijnen, voor de kijker, regelmatig teksten in de lucht, afkomstig uit de Bijbel, zoals ‘Doe boete en getuig van je geloof’ en ‘Als iemand je op de rechterwang slaat, keer hem dan je linker toe’.

Waarom storen al deze christelijke verwijzingen en thema’s mij niet? Waarom heb ik geen moeite met dit beroep op het bovenaardse? Ik denk omdat de film zelf zo nadrukkelijk aards blijft. Het geloof is in Small Town Murder Songs geen goedkope weg naar vergeving, eerder een confrontatie met de eigen zwakten en de onverzoenlijkheid van de gemeenschap. Eerder het Oude dan het Nieuwe Testament.

Dat neemt niet weg dat de film, zoals Variety terecht opmerkte, meer is dan de som der delen. Religieus, niet in de zin van getuigend of bekerend, maar moreel en spiritueel. Een moraliteit van strijd en worstelingen, met een spiritualiteit van bloed en klei. Wordt het schuld en nog meer schuld of schuld en boete – en indien dat laatste, wat daarna? Dat is het dilemma van de agent. En dat voelt ook een atheïst.

Kees Driessen

Trailer