The We and the I
- long
- 103'
- English subtitles
Vier jaar lang duurden de workshops die de Franse duizendpoot Michel Gondry hield met scholieren uit de Bronx. Het resultaat: een film over één busrit, waarin de jongeren min of meer zichzelf spelen, in een strijd tussen groep en individu.
Oh wat ik ben blij dat ik niet elke dag in deze bus vol highschool-leerlingen hoef te zitten! Al die testosteron- en oestrogeen-gedreven aanstellerij, dat machismo, die groepsdruk (The We) en de kinderachtige domheid waarmee iedereen die ook maar enigszins afwijkt (the I) collectief wordt afgestraft.
En dat vinden de jonge acteurs uit de Bronx zelf ook. Ze putten voor hun rollen uit hun eigen leven, gebruiken hun eigen voornamen en sparen zichzelf niet. Hoofdstuk één heet niet voor niets: The bullies, de pestkoppen.
Die titel staat geschreven op een leeg sigarettenpakje dat op straat ligt. Een visueel grapje, want dit is een film van Michel Gondry, de Franse visuele tovenaar van Eternal Sunshine of the Spotless Mind en Be Kind, Rewind. Voor zijn doen is The We and the I een klein, ingetogen en bijna documentair portret. De hele film speelt zich af in een bus, die na de laatste schooldag iedereen voor de laatste keer naar huis brengt. Maar Gondry kan het niet laten af en toe een knipoog te geven. Soms zien we flashbacks of fantasieën bij wat de jongeren zeggen: een tekenleraar die in (papieren) vlammen opgaat, een jonge die een wild uitgaansleven verzint (met Donald Trump in een boot op een limousine in een nachtclub).
Die fragmenten die zich niet in de bus afspelen, zien eruit alsof ze met mobieltjes zijn gefilmd. Gondry zag dat deze jongeren voortdurend filmpjes maakten en ontvingen met hun mobieltjes en verwerkte dat stilistisch in The We and the I – alsof de leerlingen de fantasiefragmenten en flashbacks op hun mobieltjes binnenkrijgen.
Zo gebruikte Gondry (die zelf ook in New York woont, maar in het chiquere Brooklyn) wat hij leerde van de leerlingen. Het was een lowbudgetproject, waarmee hij aanklopte bij een cultureel centrum in de Bronx, The Point. Er was geen casting: de eerste veertig jongeren die zich aanmeldden, mochten meedoen. Vier jaar duurden de workshops, waarin de scènes werd voorbereid. Hoe authentiek en persoonlijk de verhalen in The We and the I ook zijn, je moet niet vergeten dat de jongeren die de scènes spelen dus wel degelijk ruimdenkend zijn, met culturele en creatieve ambities. Sommige verhalen, die aan het begin van het project werden ontwikkeld, vonden ze zelf, toen het jaren later eindelijk tijd werd om de scènes te filmen, pijnlijk en kinderachtig. Maar de eerlijkheid gebood.
Overigens zijn er tussen al het pesten en uitlachen en groepsgedrag ook dingen die echt meevallen. Er komen geen drugs voor in het verhaal, niemand heeft wapens bij zich (tenzij we de houten pollepels meerekenen) en niemand zegt ooit iets onaardigs over de twee homoseksuele schoolgenoten, die tijdens de rit een relatiecrisis doormaken. Dat valt toch weer mee.
Alle hoofdfiguren maken trouwens een crisis door. Deze rit is een rite. Bij sommigen heeft het geen merkbaar effect. Maar anderen zijn aan het einde, als ze uitstappen, een beetje volwassener geworden.
KEES Driessen