Sister

Laten we beginnen met de titel. De titels, eigenlijk, de Franse en de Engelse. In het Frans heet de film De jongen van daarboven. In het Engels heet hij Zus. Maar hij gaat over: de jongen van beneden.

Die titels zeggen niet wie hij is, maar wat hij wil. Hij wil daarboven zijn. En hij wil zijn zus. En dat zijn veel gecompliceerdere verlangens dan in eerste instantie lijkt.

Onze held is een jongetje van twaalf. Simon. Niet per se een aardig jongetje, maar de regisseur, de Zwitserse Ursula Meier, beheerst de techniek die is geperfectioneerd door de gebroeders Dardenne om je bij iemand in de schoenen te schuiven – of je nu wilt of niet. We zien de wereld van Simon en we zien de wereld door zijn ogen. We leven mee.

En die wereld ziet er ongeveer zo uit. Simon leeft, alleen met zijn volwassen zus, in een grauw Zwitserse stadje aan de voet van een berg. Ze zijn arm; hun appartement is somber. Het is winter en hij gaat elke dag naar boven, en haut, waar een skiresort is. Daar jat hij zich helemaal suf. Zonnebrillen, handschoenen, winterjassen, ski’s. Hij verkoopt het door, aan kinderen en volwassenen. ‘Kan ze niks schelen, die van daarboven’, verdedigt hij zichzelf, ‘Ze kopen gewoon een nieuwe.’

Een beetje cultuurkritiek, een beetje volkse rancune. Upstairs, Downstairs, dat was vroeger een Engelse televisieserie over rijke mensen met bediening die downstairs leefde. En wie downstairs wordt geboren, komt nooit upstairs, zo is het nu eenmaal. Ski lift up, ski lift down.

Op Pluk kijk ik elk jaar naar de bovenste verdiepingen van de Silo, dat grandioze gebouw naast het Stenen Hoofd. Met die geweldige terrassen op het IJ. Die leven daarboven, upstairs, en haut. Ik neem aan dat dat voor de meeste van ons onbetaalbaar is. Als wij het hier beneden niet zo leuk hadden met ons allen, zouden we daar misschien wel rancuneus van worden. (En als iemand van daarboven meeleest, kom lekker naar beneden! Gezellig!)

Maar de psychologische kant is in de film belangrijker dan de sociale. Simon de jongen. Daarboven is hij, als dief die altijd op zijn hoede is, jager en prooi tegelijk. Maar hij is iemand. Beneden, bij zijn zus (actrice en model Léa Seydoux), is niet duidelijk wie of wat hij is.

Zij is nog een veel grotere loser dan hij. Zij kan geen baantjes houden en heeft verkeerde vriendjes. Hij brengt het meeste geld binnen en gedraagt zich als de man in huis. Hij keurt haar vriendjes af. Hij vraagt hoe laat ze thuis komt.

Soms gedraagt hij zich als haar broertje, die met haar stoeit en lacht. Soms gedraagt hij zich als haar vader, die haar streng toespreekt. Soms gedraagt hij zich als een baby, die zich in haar armen wil rollen. En soms gedraagt hij zich als haar vriendje, die naar haar billen staart. Het wordt steeds duidelijker hoe verwrongen en gecompliceerd zijn beeld van haar, van volwassenen en van familierelaties is. En zo bouwt Ursula Meier naar een heftig einde.

KEES Driessen

Trailer