Morphia

Hij was vriendelijk, boog zich tijdens het interview gezellig naar voren en verborg zich een beetje, zo leek het, achter zijn plukbaardje en zijn onafscheidelijke legerpet. Het kan de alcohol geweest zijn – de inname was onmiskenbaar – maar deze man zag er niet uit alsof hij op een filmset daadkrachtig de scepter zou zwaaien. Eerder als iemand wiens vuistdikke roman maar niet afkomt.

Maar. Of hij zwaait of niet, Aleksej Balabanov maakt indrukwekkende, soms verpletterende films. In 1997 debuteerde hij met Brat, een Taxi Driver voor de gedesillusioneerde postsovjetjeugd, met in de hoofdrol de charismatische Sergej Bodrov jr. Tien jaar later (we slaan wat films over) toonde hij een samenleving die, na een decennium vrije markt, zo mogelijk nog verder in verval was geraakt. Cargo 200 was een hoogtepunt van 2007, maar geen aanrader voor fijngevoelige kijkers. Snoeihard en gruwelijk.

Morphia is, in vergelijking daarmee, bijna zachtaardig. Terwijl het toch ook gaat om zelfvernietigend drugsgebruik en operaties in ouderwetse stijl. Een beetje bloed valt dan niet te vermijden. Het script werd geschreven door Sergej Bodrov jr., die zich in 2001 met Sisters als regisseur had bewezen maar korte tijd later werd verzwolgen door een lawine, tijdens filmopnamen in de Kaukasus. ‘Misschien had Sergej er zelf een betere film van gemaakt’, sprak Balabanov bescheiden.

Voor zijn eigen versie hoeft Balabanov zich echter niet te schamen. Hij maakt prachtige opnamen van het afgelegen gehucht waar de hoofdpersoon, een aan morfine verslaafde arts, moet gaan werken. Sneeuw rondom, heuvels en bossen. De kleuren zijn afgezwakt, zoals op oude foto’s. Het is dan ook 1917. De wereld zoals iedereen die kent, staat op instorten. Het langzaam lichamelijk verval van de dokter houdt daarmee gelijke tred.

Voor wie bekend is met de Russische roman De meester en Margarita: auteur Michael Boegalkov was zelf een aan morfine verslaafde dokter en schreef autobiografische korte verhalen, waarop Morphia is gebaseerd. Wat Boegalkov toen nog niet kon weten, was dat Drs. P in 1974 het nummer ‘Dodenrit’ zou uitbrengen, ook wel bekend als het Trojka-lied. Ook Balabanov zal van het lied niet op de hoogte zijn geweest. En toch maakte hij, in één scène, de ultieme videoclip voor het nummer.

Kees Driessen