From the Balcony

Balkons zijn tussenplekken. Ze horen bij een huis, een beschermde, afgesloten bubbel. Maar ze horen ook bij de wereld daarbuiten – ze bieden zicht op de straat, die leidt naar de stad, die ligt in het land, wat onderdeel is van het continent, een stukje van de aarde, een stipje in het universum. Filmmaker Ole Giæver zoomt in Google Earth (terwijl op de soundstrack Strauss’ Also sprach Zarathustra schalt) andersom in aan het begin van zijn derde film From the Balcony: van het universum helemaal naar zijn eigen balkon in Oslo. Vanaf dat balkon maakte hij deze film, die net zo goed over zijn eigen kleine leventje gaat, een routineus bestaan met vrouw en twee kinderen, als over de gehele mensheid en de zin van het leven.

In zekere zin is From the Balcony een soort spiegelfilm bij Giævers vorige film Out of Nature, die in 2015 ook in Nederland de bioscopen haalde. In die fictiefilm speelde de regisseur ook al zelf de hoofdrol, als een man die zijn twijfels over zijn gezin en routines ontvlucht door de natuur in te trekken. In voice-over hoorden we in die film de meestal behoorlijk politiek incorrecte gedachten van het personage, terwijl hij in beeld wel het maatschappelijk gewenste gedrag vertoont. In From the Balcony is de beweging omgekeerd: Giæver trekt het universum zijn huis in. En terwijl we hem in beeld af en toe clownesk uit de hoek zien komen (zijn verleden als cabaretier is nog altijd voelbaar), is hij in de ook hier uitvoerig aanwezige voice-over juist de ratio zelve.

Ooit had Giæver het idee om een punt op de horizon te kiezen, daar heen te gaan, weer een nieuw punt te kiezen, en zo de hele wereld over te reizen. Maar angst voor onveilige oorden weerhield hem ervan, vertelt hij. Bovendien bedacht hij zich dat hij eigenlijk helemaal niet van reizen houdt: “Veel liever zit ik in mijn eigen veilige hoekje van de wereld en kijk ik naar het lijden van anderen om emoties die er echt toedoen te voelen.” Aan de andere kant, filosofeert hij iets later: hij is in zijn 38 levensjaren al 38 keer rond de zon gereisd. Dat zijn miljarden kilometers – niet slecht voor iemand die niet van reizen houdt.

Zo vermengt de filmmaker telkens het kosmische met het persoonlijke of zelfs het futiele, vaak met humoristisch resultaat. En zoals balkons ergens tussen binnen en buiten in zitten, zo zit zijn film ook een beetje overal tussenin. Een fictiefilm is het zeker niet, maar echt documentaire kun je het ook niet noemen, met al die momenten waarin Giæver overduidelijk dingen in scène zet – meestal zichzelf. Juist in die tussenruimte blijkt de filmmaker zich het best op zijn gemak te komen, en op zijn beste ideeën te komen. Bijvoorbeeld: wat als honden ooit zouden leren lachen?

Joost Broeren-Huitenga

Trailer