Arrugas
- long
- 89'
- English subtitles
Vriendschap is van alle tijden en alle plaatsen, ook de meest onwaarschijnlijke. Emilio en Miguel ontmoeten elkaar op het eindstadium van hun leven in een verzorgingshuis. Samen binden ze de strijd aan tegen gevestigde regels en de onvermijdelijkheid van het einde.
Dat klinkt als een mooie synopsis voor een speelfilm, maar het is ook de inhoud van Paco Roca’s stripboek dat in 2008 in Spanje een prijs won. Ignacio Ferreras maakte van het verhaal een animatiefeature – een voor drama’s nog niet veel gebruikt, maar zeer effectief stijlmiddel.
Bedrieger
De film begint wanneer het besluit valt dat Emilio – die beginnende Alzheimer heeft, maar dat zelf nog niet beseft – van zijn eigen woning naar een verzorgingshuis moet. Zijn kamergenoot daar is Miguel, een cynische, opportunistische, ruimhartige bedrieger, die geen gelegenheid voorbij laat gaan om zijn huisgenoten een loer te draaien. Desondanks heeft hij een goed hart en neemt hij de verwarde Emilio onder zijn hoede. De dagen spelen zich af in een lusteloze routine van eten, medicijnen slikken en slapen. Aan tafel is er de prettige aanwezigheid van Antonia – een verwoed verzamelaarster van restjes – en het echtpaar Dolores en Modesto, waarvan de vrouw haar dementerende man liefdevol verzorgt, zonder oog voor haar eigen behoeftes. En dan zijn er sporadische ontmoetingen met andere bewoners, waarvan sommigen zich helemaal hebben teruggetrokken in hun eigen werkelijkheid. Af en toe komen er geluiden van boven – een plek waar je niet wil zijn, aldus Miguel. Daar liggen de zware gevallen, de dementen en gehandicapten.
Cabriolet
Miguel zorgt voor kleine lichtpuntjes in het monotone bestaan, al hebben die vaak een illegaal randje, en worden ze in eerste instantie niet altijd door zijn vriend gewaardeerd. Hoogtepunt is een Thelma and Louise-achtige scène, met inderdaad een cabriolet als belangrijkste attribuut. Hij beschermt Emilio, die steeds vaker last begint te krijgen van waanvoorstellingen, vergeetachtigheid en paranoia. Dankzij Miguels inventiveit houdt hij zijn vriend vooralsnog op de benedenverdieping, en de hoop levend dat dit niet het einde is. ‘In het voorjaar ga ik weer beginnen met zwemmen’, houdt Emilio zichzelf voor – zijn voornemen steeds weer met goede redenen uitstellend.
Humor
Arrugas is een ontroerende en respectvolle inkijk in het leven in een verzorgingshuis en in het brein van een Alzheimer-patiënt. De getekende hoofdpersonen spreiden een indrukwekkend arsenaal aan emoties ten toon – een blik, hangende schouders, gebalde vuisten vertellen van machteloosheid, schaamte, woede – waardoor het niet moeilijk is sympathie voor ze op te vatten. De soms wrange humor en de onverwoestbare opgewektheid van Miguel zorgen voor lucht in een wereld van fysieke en mentale aftakeling en verlies van identiteit. De film heeft een rustig, vloeiend ritme, dat wordt geholpen door een soepele montage; de overgangen naar andere scènes, ruimtes en tijden zijn vaak naadloos, zodat je soms, net als Emilio, even moet nadenken om te weten waar je bent.
Nicole Santé