Het Stenen Hoofd is niet alleen de beste locatie voor het mooiste (film)festival van Nederland, maar ook stadsbiotoop, liefdesnest én uitkijkplaats over het water. Wat trekt hier zoal aan ons voorbij op een doorsnee festivaldag?
Zolang het niet met bakken uit de lucht komt zit je op het Stenen Hoofd veilig op het droge. Tegelijkertijd is het een eiland, waarop je bij de juiste windrichting het brakke water vanuit je strandstoeltje kunt ruiken en je nooit meer dan 25 flinke stappen hoeft te zetten om in het IJ te kunnen plonzen. Starend over die blauwe spiegel besef je hoeveel verschillende rollen dit water vervult: recreatief voor de zeilers, de in de ballenbak schreeuwende kinderen op de Pannenkoekenboot en de grijsaards op cruiseschip Serenissima onderweg naar final destination Harwich. Handel voor cargoschepen uit China. Dagelijks noodzakelijk kwaad voor de pontforenzen. Levensonderhoud voor schippers en matrozen.
Op de Amsterdamse zuurlosplaats
Technisch gezien ligt het Stenen Hoofd niet aan het IJ, maar aan het Noordzeekanaal. Dit kanaal, in de internationale scheepvaart het Kiel Canal genoemd, is een drukbevaren water. Per jaar gebruiken meer dan 100.000 zeilboten, tankers en cruiseschepen de geheel met de hand gegraven, 15.1 meter diepe geul die Amsterdam verbindt met de Noordzee en verder. Het is de blauwe poort die onze thuishaven toegang geeft tot de rest van de wereld.
De grootste zeemonsters die de Port of Amsterdam aandoen zijn onttrokken aan de ogen van Plukbezoekers. Zij liggen westelijker voor anker en laden en lossen daar hun voor ons grotendeels onbekende vracht. Zaterdag bijvoorbeeld lag de 135 meter lange tanker Chemical Provider op de zuurlosplaats in de Coenhaven. Gisteren bracht de Svartfoss onder de vlag van het Caribische Antigua en Barbuda ‘refrigerated cargo’ ons land binnen.
Love Boat of bejaardensoos
Wat wel ons zicht bereikt zijn ‘s werelds grootste plezierschepen: cruises met namen als Seabourn Quest en Costa NeoRomantica. Zij meren aan in de Passenger Terminal Amsterdam, precies 2,2 km lopen of fietsen vanaf het Stenen Hoofd, waar de opvaarders een uur of tien de tijd krijgen om hun zeebenen te strekken in het centrum van Amsterdam. Cruiseschepen brengen bij mij heel verschillende beelden naar boven. Als eerst denk ik Love Boat: een leven als een soap, doorspekt van intriges, waarin glitterjurken en sjieke diners de boventoon voeren. Extreme luxe met een ordinair randje, met regelmatig uit de hand gelopen pool parties die het daglicht niet kunnen verdragen.
Maar deze beelden worden direct verdrongen door die van drommen grijze bejaarden in afritsbroeken en nautische streepshirts die langzaam voortschuifelen op dit schip dat je gerust een varende gevangenis kunt noemen: met geen mogelijkheid kun je ontsnappen aan de dinsdagavondbingo en de laffe dagelijkse buffetgerechten. Jelle Brandt Corstius zat ooit op zo’n schip en schreef er het Boekenweek Essay over, Arctisch Dagboek. Hij zag mensen die, varend in Russische wateren, vooral heel veel klaagden en heeft een interessante theorie waarom dit zo is: deze mensen waren avontuurlijk en angstig tegelijk:
“Het reizen per cruiseschip wekt namelijk de suggestie van avontuur. Niet veel mensen varen langs de Noordkaap en Moermansk naar de Witte Zee. Maar het heeft weinig met avontuur te maken. Zodra je aan wal bent word je met een gids per toerbus veilig van museum naar souvenirwinkel gebracht, en ’s avonds ben je weer veilig op je eigen schip, op veilige afstand van het vasteland. De combinatie van angst en avontuur haalde in ieder geval niet het beste in de mens naar boven. Dit waren reizigers die avontuur zochten zonder de risico’s en de tegenslagen, wat per definitie onmogelijk is. En misschien dat er daarom zoveel werd geklaagd over Rusland, rolstoelen en vermiste mutsen.”
Outdoor Film op MSC Magnifica
Het grootste schip van de week, de MSC Magnifica, arriveerde dinsdag om 9:00 in Amsterdam. Deze dertiendekker met ruim 2.500 vakantiegangers en 1027 bemanningsleden aan boord deed in de tien dagen daarvoor al Hamburg, Lerwick, Akureyri, Isafjodur, Reykjavik en Kirkwall aan. Voor luxe hoefden ze noch in Schotland, noch in IJsland aan wal: het schip is voorzien van zes jacuzzi’s, vijf restaurants, een casino, tennisbaan, drie zwembaden, een ‘Royal Theatre’, 4D Cinema én Outdoor Movie Screen. Zit je hem ook alweer mee te neuriën, die Love Boat tune?
Maar aan wal gaan ze. Voor cultuur wellicht, of je daar nou het Rijksmuseum of de schimmige coffeeshops op de Wallen onder verstaat. Het mooiste culturele verschijnsel, Pluk de Nacht , moesten ze helaas missen: om 15:00u voer het schip alweer richting het IJ, 
om aan de Sumatrakade een rondje om zijn as te maken en terug te tuffen over het Noordzeekanaal richting open water, langs het Stenen Hoofd. Vandaag doet de Serenissima, op weg naar Harwich, hetzelfde. Even zwaaien, allemaal?
