“Ik zou waarschijnlijk schreeuwen, schoppen en schelden”

At Home is een lust voor het oog. Maar de weidse uitzichten op de glinsterende zee vanuit een moderne villa ergens in Griekenland zijn het decor van een hedendaags onrecht. Een tragedie bij daglicht. Nadia, een Georgische huishoudster leeft een hecht en luxe leven met de rijke Griekse familie waarvoor ze werkt. Maar na twaalf jaar trouwe dienst wordt ze plots ontslagen. Want: de crisis. Vanuit Berlijn vertelt regisseur Athanasios Karanikolas via Skype dat zijn film begon bij een discussie met een vriend over dit dilemma: wat als iemand voor jou werkt en je moet er verantwoordelijkheid voor nemen, maar je kan dat niet of je wil dat niet? At Home ontstond bij dit praktische maar vooral ook morele probleem.

“Tijdens het schrijven is het perspectief veranderd, omdat ik wilde dat het verhaal over een eigengereide vrouw zou gaan die te maken krijgt met een dergelijk onrecht. Dus wat mij betreft gaat de film niet over hoe mensen in Griekenland omgaan met immigranten, en ook niet over het echtpaar uiteindelijk. Het gaat over Nadia en de manier waarop zij omgaat met het onrecht. Over vergeving, kracht.”

At Home is volgens Karanikolas een esthetische versie van het probleem dat veel zullen herkennen als een soort parabel van de economische crisis. Maar hij probeert hier niet per se het moderne Griekenland uit te beelden. “De sobere en moderne uitstraling van de villa is een metafoor. De villa moest op een soort fort lijken, een plek ter bescherming van een gezin. Maar vooral ook een plek die een verbinding met het landschap heeft. Het interieur is speciaal gemaakt voor de film. Maar de locatie hebben we zo gevonden. Ik vond het heel geschikt omdat het rijke echtpaar waar Nadia voor werkt mensen zijn die graag boven het vuil en het lawaai van de stad staan. Omdat ik geen sociaal drama wilde maken waarvan mensen konden denken ‘dus dit is een moderne Griekse familie, en dat is hoe ze de mensen daar behandelen’, heb ik dus geprobeerd een strenge visuele beeldtaal te vinden zodat je hopelijk wat afstand ervaart door het esthetische. Zo wilde ik ruimte scheppen om te kunnen denken dat het misschien allemaal een verzinsel is, een esthetische metafoor. Ik vind het sowieso fijn om ruimte over te laten voor nadenken over wat je ziet.”

Ook de kleding van de acteurs hoort daarbij. “Mensen hebben mij gevraagd: ‘Waarom dragen de personages heel de tijd dezelfde kleren?’ Nadia staat op, gaat aan het werk en naar bed altijd in dezelfde jurk. Ik denk dat dat dus helpt om niet te gehecht te blijven aan een vergelijking met de werkelijkheid. Het is een beetje zoals het huis. Bewust ontworpen, kunstmatig. Maar het leven in het huis is waarheidsgetrouw, de relaties zijn echt. Dat frustreert sommige kijkers ook, die kunstmatigheid. Daar heb ik ook wel kritiek op gehad.”

Karanikolas daagt je dus uit om je eigen interpretaties te maken van deze metafoor. De camera helpt daar ook een handje bij door alles vrij statisch te registreren. Nadia spreekt daarbij niet heel veel woorden en is zelfs wat passief. Althans, zo lijkt het? “Ik krijg vaak de vraag: ‘Waarom doet ze niets?’ Maar ik denk dat ze niet niets doet. Ze doet eigenlijk juist heel veel en bovendien het moeilijkste ding om te doen: accepteren, vergeven en verder gaan. Dat frustreert veel mensen, omdat ze graag willen dat ze vecht, de politie belt of gewoon simpelweg er iets aan doet, zoals een personage als Erin Brockovich dat zou doen. Zulke plots zien we vaker in films. Maar om eerlijk te zijn, geloof ik niet dat dit altijd het geval is. Ik denk dat we vergeten dat veel mensen besluiten om de band met de familie niet te breken en te accepteren wat er is gebeurd. Ik wil niet zeggen dat Nadia hen vergeeft maar ze ziet nu wie ze zijn, ze ziet het duidelijk nu na zoveel jaren. En ze laat het daarbij. Ze weet dat ze er niets aan kan doen om hen te veranderen. Nadia is niet dom, ze zijn namelijk verschrikkelijk tegen haar geweest. Ze ziet en hoort dat heus. Ik vind haar acceptatie een teken van kracht. Waarschijnlijk zou ik schreeuwen, schoppen en schelden als het mij overkwam. Dat is wat mensen doen. Ze komt uit een andere wereld, ze is een heldin.”

Hoewel At Home een film van weinig woorden is, is iedere scene spannend. De acteurs creëren met hun lichaamstaal sterke emoties die duidelijk overkomen. “Ik heb de acteurs geregisseerd middels een techniek van Meisner. Deze is ontwikkeld voor toneel door Sanford Meisner in de jaren ’40 van de vorige eeuw. Dat houdt min of meer in dat we veel repeteren, maar niet tot op de letter van het script. Ik laat ze vooral de relaties oefenen. Zo oefenen we vooral de emotionele kant van de rollen en dus niet de maniertjes. Zo krijg je eerlijker, meer waarheidsgetrouw acteerwerk. Acteurs komen namelijk te vaak naar de set met hun ambities in hun hoofd. Dat zit soms in de weg. Door op deze manier te werken weten ze op de set dan precies wat de ruimte is waarbinnen ze kunnen spelen. Dan kunnen ze ieder shot wat vrijheid nemen. Ze weten de parameters van wat ik wil, en ze weten wat ze willen van elkaar. Dus de rest kan dan worden geïmproviseerd. Het is een mix van controle en controle verliezen. Ik zou zeggen vooral het loslaten van de controle.”