De verhalen op het scherm houden iedere avond weer honderden Pluk-bezoekers gebiologeerd, maar de verhalen van áchter de schermen zijn vaak net zo interessant. Nebojša Slijepčević blaast de Kroatische cinema nieuw leven in met de documentaire Gangster of Love over houtje-touwtje koppelaar ‘Gangster’.
Gangster of Love toont de lange zoektocht naar liefde, maar eigenlijk legt de Kroatische regisseur Slijepčević de xenofobie in Kroatië bloot. “De oorlog van vijftien jaar terug heeft diepe littekens achtergelaten en aangezet tot angst voor vreemdelingen”, legt hij uit. “Ik was benieuwd naar de vooroordelen die spelen bij huwelijken tussen buitenlanders en Kroaten en kwam zo uit bij koppelaars. Toen we Nedjeljko ‘Gangster’ Babić ontmoetten vond ik hem zo leuk dat we besloten onze documentaire via hem te vertellen. Ik vind het charmant dat hij alles analoog doet. Hij geeft de film flair en humor. Zo verleid je het publiek om zich open te stellen voor discussies.”
De belangrijkste figuur in Gangster of Love is de Bulgaarse cliënte Maya. “We hebben een jaar gewacht op iemand als zij. Ze was ons perfecte filmpersonage: buitenlands, een echte catch en op zoek naar een serieuze relatie om in Kroatië mee te settelen. En ze had ook nog een tragisch verleden, met een man die haar sloeg. Ik was benieuwd naar haar kansen als niet-Kroatische. Dat de mannen zulke problemen met haar zoontje zouden hebben, had ik niet voorspeld.” De regisseur denkt dat dat komt door de machocultuur. “Een kind van iemand anders staat hun mannelijke trots in de weg. Dat is een afgang. Dorpen in de Balkan zijn piepkleine, gesloten gemeenschappen, die wreed kunnen zijn als je opvalt of anders bent. Ze zijn als Griekse koren, die alles bekritiseren. Ze zijn het hogere bewustzijn van de gemeenschap.”
“De hulp inroepen van een koppelaar wordt gezien als iets om je voor te schamen en iets niet-mannelijks.”
Juist door die machocultuur was het lastig om Gangsters cliënten er van te overtuigen aan zijn documentaire mee te werken, vertelt Slijepčević. “Het was heel moeilijk. Velen wilden überhaupt niet of trokken zich later uit de film terug. Ik deed zelf de cameravoering, dus ik ging telkens weer met Gangster mee. De hulp inroepen van een koppelaar wordt gezien als iets om je voor te schamen en iets niet-mannelijks. Toch denk ik dat deze film sommigen iets goeds heeft gebracht. Marin, een van de hoofdpersonages, komt bijvoorbeeld vaak naar onze screenings en is weer onder de mensen. Anders had hij maar alleen thuis gezeten. ’s Winters ging hij soms al om drie uur ’s middags in zijn bed liggen omdat hij niets te doen had.”
Eén personage heeft de regisseur tot zijn spijt moeten schrappen. “Heel jammer, want hij was erg grappig. Hij overleed tijdens het draaien. Ondanks dat hij al vijfentachtig jaar was, bleef hij tot op het laatste moment op zoek naar een partner. Hij was optimistisch, want hij beschouwde zichzelf als een seksuele goeroe. Hij had zelfs visitekaartjes gemaakt met als titel: Professor in Seks.”
Impliciet stelt Slijepčević de achterhaalde ideeën over de rol van de vrouw aan de kaak. “Kroatië is een land met gigantische contrasten wat vrouwenemancipatie betreft”, legt hij uit. “Zagreb is vrij westers; in kleine dorpjes is het totaal anders. Het socialisme in de vorige eeuw propagandeerde gelijkheid tussen mannen en vrouwen en dat was tijdelijk de norm, maar de laatste twintig jaar heeft de Katholieke kerk weer meer macht gekregen. Die is ultraconservatief en promoot traditionele gezinsidealen. Vooral in de dorpen probeert men de tijd terug te draaien en dat gaat natuurlijk niet. Veel vrouwen zijn aan die vrijheid gewend. Ze trekken uit de dorpen weg en laten de mannen achter. Dat zijn echt de tragische figuren.”
